انديشمندان و صاحبنظران در گفت وگو با "مهر" : ترجمه هاي غدير پژوهي به زبان هاي خارجي بسيار اندك است // غدير پژوهي بايد به انديشه سياسي قابل پژوهش ارتقاء يابد// غدير پژوهي ما روشمند نيست// به روح معنوي غدير توجه بيشتري كنيم

معرفي غديرخم به محافل آكادميك خارجي از اهميت بسياري برخوردار است

عطف تاريخ تشيع و شيعيان سراسر جهان در مركزيت واقعه عظيم غديرخم  و انتصاب بر حق و الهي اميرالمومنين (ع) توسط حضرت محمد (ص) است

دكتر محمود تقي زاده داوري، مدير موسسه شيعه شناسي در گفت و گو با خبرنگار گروه دين و انديشه  "مهر" درباره اهميت غدير پژوهي در گستره شيعه شناسي گفت : عطف تاريخ تشيع و شيعيان سراسر جهان در مركزيت واقعه عظيم غديرخم  و انتصاب بر حق و الهي اميرالمومنين (ع) توسط حضرت محمد (ص) است. ما در تاريخ غديرپژوهي از چند رويكرد مي توانيم به اين موضوع نگاه كنيم . يكي از اين موارد كتاب عظيم و جاوداني "الغدير" علامه اميني است. اين كتاب كه با تحقيقات بنيادين و جمع آوري اسناد و احاديث واقعي صورت گرفته توانسته در گستره غديرپژوهي جاي مناسبي را براي خود بگشايد. مرحوم علامه اميني توانست بحث شيعه را در تلاطم حوادث تاريخي به وضوح تبيين و جايگاه غدير خم را به نحوي مستند رازگشايي كند ما به واسطه چنين كتابي مي توانيم از اهميت جايگاه اين واقعه برخوردار شويم. الغدير تكرار ناشدني و ابطال ناپذير و خاضع كننده مخاطب است. الغدير تنها در پي اثبات ولايت اميرالمومنين علي (ع)  با تتبع و كاوشي خستگي ناپذير نيست بلكه منبع الهام وحدت مسلمانان نيز است . زيرا از يك سوي ولايت علي و اولادش فرمان الهي است و از ديگر سو، اين فرمان ، فرمان اكمال دين است و ابلاغ فرمان نيز به رسول خدا سپرده شده است . رسولي كه قبل از رسالت،  امين و درستكار بود. تمام مسلمانان از تمام فرق و قبيله ها و ملل و با هر فرهنگ و تمدني، از گذشته دور و نزديك و در آينده به فرمان رسولي گردن نهاده ومي نهند كه به صداقت و درستي رفتار و كردار و گفتارش ايمان راسخ دارند.

مردم ما بحث غديرخم را رويكردي مذهبي مي دانند وبر اين واقعه اشرافي معنوي دارند ، چرا كه در اين واقعه پيامبر عظيم الشان اسلام (ص) دين الهي خويش را به واسطه انتصاب امام علي(ع) تكميل كرد

وي در ادامه به جايگاه غدير در باورهاي شيعي مردم اشاره كرد و گفت : مردم ما بحث غديرخم را  رويكردي مذهبي مي دانند و بر اين واقعه اشرافي معنوي دارند ، چرا كه در اين واقعه پيامبر عظيم الشان اسلام (ص) دين الهي خويش را به واسطه انتصاب امام علي(ع) تكميل كرد. از اين رو شيعيان جهان اين روز معنوي را به جشن و سروري وصف ناشدني برگزار مي كنند.

مدير موسسه شيعه شناسي درباه اهميت گسترش غدير پژوهي گفت : با توجه به اهميت اين موضوع كه رابطه اي مستقيم با اصل ولايت دارد پژوهشها و تحقيقات بنيادين دراين باره تحكيم كننده اصل ولايت است. آشنايي نسل جوان با موضوع غدير از بعد سياسي معطوف به ولايت و بعد معنوي به جوانان ما روحيه اي نوين و هويتي ارزشي مي دهد. غديرپژوهي در جامعه علمي ما مي بايست جزو كارهاي اوليه ما باشد . برگزاري جلسات تبييني درباره غدير خم و انتشار كتابها و مقالات مختلف نيز مي توانيد در اين كار راه گشا باشد.

با توجه به رفتار خارج از ادب  برخي از شرق شناسان كه به انتشار كتابهاي سوء و تحريف شده اي درباره غدير خم پرداختند ، مي بايست در  كار غدير پژوهي با جديت و اهتمام خاصي عمل كنيم

دكتر تقي زاده داوري همچنين درباره گسترش غديرپژوهي در محافل آكادميك خارج از كشور گفت : پروفسور مادلونگ به واسطه كتابي با عنوان جانشين حضرت محمد (ص) توانست واقعه غدير را به محافل آكادميك خارجي به نحوي مطلوب معرفي كند. اما اين كار بسيار كم است و از آنجا كه اين واقعه احتياج به تلاش هاي بنيادي سترگي دارد ما مي توانيم با برگزاري همايش ها و كنگره هاي بين المللي در خارج از كشور و دعوت از شخصيت هاي علمي و اعلام سفارش كتاب و پژوهش به محققان خارجي در اين كار اقدام هاي مهمي انجام دهيم. با توجه به رفتار خارج از ادب  برخي از شرق شناسان كه به انتشار كتابهاي سوء و تحريف شده اي در اين باره پرداختند ، مي بايست در اين كار با جديت و اهتمام خاصي اقدام كرد.

مدير موسسه شيعه شناسي در پايان از اهميت توجه موسسه شيعه شناسي به اين موضوع اشاره كرد و گفت : ما قصد داريم مدخلهاي ائمه معصومين " دايرة المعارف اسلام " را كه در ليدن منتشر شده است  ترجمه كرده  و در مدخل اميرالمومنين (ع) مطالب جديدي را به آن اضافه كنيم. هدف ما در موسسه بيشتر توجه به رويكرد جامعه شناختي شيعيان در سراسر جهان است و ما اميدواريم خلاء پژوهشي واقعه غدير را كه همانا حقانيت تشيع است برطرف نماييم.

ترجمه هاي غدير پژوهي به زبان هاي خارجي بسيار اندك است

محمد جواد اسكندرلو، استاد گروه علوم قرآني مدرسه امام خميني قم درباره ضروررت هاي غدير پژوهي  به خبرنگار گروه دين و انديشه " مهر " گفت : در گذشته بيشتر مسائل غدير پژوهي در جهت پاسخگويي به شبهات وهابيون بود و چنين بحثهايي نيز مجال آكادميك شدن و يا ورود در مباحث انديشه سياسي به صورت مدون نيافت. اما  از مورد اين كه بخواهيم تشخيص دهيم كه ضرورت بايسته هاي غدير پژوهي چيست من گمان مي كنم تفاسير موضوعي درباره غدير مي تواند در مسائل غدير پژوهي بسيار راه گشا باشد.

اگرمفسر ، پژوهش هاي تفسيري خود را به مباحث قرآني سوق دهد  در غدير پژوهي شكوفا خواهيم شد

وي با تاكيد بر آيه اولي الامر كه آيه بنيادي در مباحث امامت و ولايت است گفت : در صورتي كه مفسر پژوهش هاي تفسيري خود را به مباحث قرآني سوق دهد قطعا ما نه تنها در غدير پژوهي شكوفا خواهيم شد بلكه مي توانيم ثمرات مثبتي را نيز در تفسيرهاي قرآني بيابيم.

استاد گروه علوم قرآني مدرسه امام خميني (ره) قم درباره گسترش چنين بحث هايي و ورود آنها به مباحث و محافل آكادميك  اظهار داشت : چنين مسائلي مي تواند به عنوان اصلي سياسي كه معطوف به ديانت است، موضوع نويني براي انديشه سياسي باشد. لذا ما در گزاره هاي انديشه هاي سياسي اسلامي بدون موضوع غدير با كاستي هايي روبه رو خواهيم شد. غدير پژوهي ما در صورتي كه با قرآن پژوهي ما هماهنگ باشد قطعا ثمرات مثبتي به همراه خواهد داشت و مي تواند به انديشه سياسي رنگ و بوي تاريخي - قرآني دهد.

وي در پايان ضمن اشاره به كاستي هاي غدير پژوهي در دايرةالمعارف هاي اسلامي به زبان انگليسي گفت : ترجمه هاي بسيار اندكي درباره غدير پژوهي به زبانهاي ديگر موجود است و مدخلهاي تحقيقي نيز در اين مورد بسيار اندك ديده مي شود. جاي اين است كه محققان ما به اين موارد هم كه جنبه هاي جهاني دارند بسيار توجه كنند.

غدير پژوهي بايد به انديشه سياسي قابل پژوهش ارتقاء يابد

دكتر محمد صادق تهراني، مترجم تفسير الفرقان،  در گفت وگو با خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" درباره ضرورت هاي غديرپژوهي در جامعه اسلامي گفت : بحث غدير از اركان اساسي تشيع است. بسياري از محققان دنيا و مسلمانان تحقيقات خود را محدود به واقعه غدير مي كنند. آنها غدير را نه تنها از لحاظ وجود پيامبر(ص) و اميرالمومنين(ع) مي نگرند بلكه به غدير نگاهي هويتي نيز دارند.

وي در ادامه افزود : در كشورعربستان سعودي و حكومت هاي سلفي آيه اولي الامر و آيه تبليغ را به محبت و دوستي تعبير مي كنند. اما تعبير آنها بسيار حقير است، چرا كه غدير بعدي سياسي و ولايي دارد. بسياري از محققان شيعي درصدد پاسخگويي در برابر شبهات سلفي ها بر آمده اند اما تحقيقات ما پس از اثر مرحوم علامه اميني به واسطه اثر گرانقدر الغدير، رو به افول گذاشته و اثر جامع و تبيين كننده ديگري به وجود نيامده است. 

اگر قرار باشد كه از اين واقعه براي توصيف تاريخي استفاده كنيم هيچ گاه نمي توانيم اصل حكومت علوي را تبيين كنيم

دكتر تهراني ضرورت هاي غدير پژوهي را در تبيين آن واقعه دانست و گفت : اگر قرار باشد كه از اين واقعه براي توصيف تاريخي استفاده كنيم هيچ گاه نمي توانيم اصل حكومت علوي را تبيين كنيم چرا كه در تاريخ مناقشات فراواني هست اما وقتي كه غدير را تبيين منطقي معطوف به انديشه سياسي كنيم قطعا مي توانيم اين حادثه را به يك انديشه سياسي قابل پژوهش ارتقاء دهيم. 

وي افزود : در تفسير الفرقان بيش از هزار حديث كه بيشتر آنها از اهل تسسن هستند در جهت تبيين اين واقعه استفاده كردم. اما جاي ما فراتر از نقل احاديث است ما بايد به تبيين هاي آكادميك و علمي از واقعه غدير رو آوريم.  

دكتر تهراني در پايان ضرورتهاي غدير پژوهي را با توجه به شبهاتي كه هر روزه سلفي ها وارد مي كنند حياتي توصيف كرد.

غدير پژوهي ما روشمند نيست

تلقي انديشمندان شيعي اين است كه اساس پيام غدير مرجعيت ديني بود

دكتر قاسم  پورحسن، استاد دانشكده علوم قرآني تهران  درباره  التزام غدير پژوهي معطوف به انديشه سياسي و اصل حكومت و ولايت  به خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" گفت : در بحث مباني حكومتي و مباني سياسي اختلاف ديدگاه وجود دارد. تلقي انديشمندان شيعي اين است كه اساس پيام غدير مرجعيت ديني بود. اما مرجعيت ديني سه معنا دارد : جانشيني، سرپرستي سياسي و ديگري مرجعيت ديني است. اما سوالي مطرح مي شود كه آيا اولا و بالذات وظيفه پيامبر و امامان ابلاغ و تبيين دين بود يا تشكيل حكومت بود؟

وي افزود : شهيد مطهري معتقد است كه حكومت يكي از شاخه هاي سياست است و چنين نيست كه پيامبر اكرم (ص) در يازده و نيم سالي كه در مكه تشريف داشتند پيامبر نيست و يا در دوازدهمين سالي كه پيامبر در مدينه بودند پيامبرتر است. يا اميرالمومنين(ع) در فاصله يازده تا سي و پنج چنين نيست كه امام باشد و فقط سالهايي كه حكومت دارد امام است. چون در اين صورت اكثر ائمه و انبياي الهي حكومت نداشتند و در اين صورت بايد كارنامه آنها را ناكام بدانيم. بنابراين پرسش ديگر اين است كه جوهره غدير آيا صرفا حكومت بود و يا چيزي به نام زعامت ديني هم مطرح بود.

استاد دانشكده علوم قرآني تهران اظهار داشت : از سال 259 هجري غيبت امام زمان (عج) شكل مي گيرد و ما با گسستي درباره حكومت و سياست در انديشه شيعه مواجه هستيم. چهار رويكرد پس از اين شكل مي گيرد. يك رويكرد كلام سياسي بود كه تقريبا به انحراف از مباني شيعي كشانده شده بود و ديگري رويكرد فلسفه سياسي است كه از اصطلاحات سياسي شيعه وام مي گرفت مانند بحثي كه فارابي در كتاب آراء اهل مدينه فاضله و يا در كتاب السياسية المدنيه دارد . فارابي از كلمه امام و فيلسوف و فيلسوف شاه هم استفاده مي كند. رويكرد سوم فقه سياسي و چهارمين رويكرد عرفان سياسي بود. اما از همه اين موارد نزديك تر به ديدگاه نخستين شيعه در دوران امامان معصوم (ع) فقه سياسي بود.

دكتر پور حسن با تاكيد بر فقه سياسي شيعه كه در زمان غيبت تا سال چهارصد و شصت در زمان رحلت شيخ طوسي شكل گرفت گفت : در اين زمان فقه سياسي فقط جنبه حديثي داشت.  بنابراين چنين تفكري در قامت مانيفست نبود به همين دليل است كه ما وقتي كه نگاه مي كنيم مي بينيم در اواخر حكومت ايلخانان است كه فقهاي شيعه درگير حكومت مي شوند و در ابتداي صفويه محقق كركي عهده دار حكومت صدراعظمي و قاضي القضاتي مي شود. اكنون هم تلاشهايي كه صورت مي گيرد در چندين ديدگاه متفاوت است. برخي معتقدند كه تمام پيام قرآن اخلاق و آخرت است و برخي هم به اهميت حكومت و ذيل آن اخلاق و آخرت نظر دارند.

تحقيقات ما از يك مشكل ساختاري در رنج است . من معتقدم كه عمده عيب هاي ما روش شناختي است . ما غدير را از وجه قدسي نگاه مي كنيم و كمتر وارد بحث روش شناختي درباره غدير شده ايم

وي درباره ضرورتهاي غدير پژوهي در عرصه بين المللي گفت : با تشكيل بنياد بين المللي غدير مباحث و مسائل غديرپژوهي وارد بحثهاي جديدتري شد. اما در اين گستره تحقيقات ما از يك مشكل ساختاري در رنج است و ما مي توانيم به لحاظ روش شناختي بحثي داشته باشيم و يا به بررسي مطالعات تحقيقي درباره غدير و كاستي ها و نواقص در اين گستره بپردازيم. من معتقدم كه عمده عيب هاي ما روش شناختي است . ما غدير را از وجه قدسي نگاه مي كنيم و كمتر وارد بحث روش شناختي درباره غدير شده ايم.  رويكردهاي ما درباره بحث غدير غير آكادميك بوده است. 

به روح معنوي غدير توجه بيشتري كنيم

دكتر محمد علي كوشا، مترجم و مفسر قرآن، در گفت وگو با خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" درباره ضرورت هاي غدير پژوهي در جامعه اسلامي گفت : متاسفانه مسئله غدير را ما با نگاهي تاريخي مورد توجه قرار داديم و از گفته ها و عمل كردها و نقل قولها سخن مي گوييم. اما ارزش مسئله غدير بر يك نكته بسيار مهم ارزشي قرار دارد. در سوره يونس آيه 35 قرآن مي فرمايد : آن كسي كه مردم را به سوي حق رهبري مي كند شايسته پيروي است يا آن كه كسي را كه بايد دستش را بگيرند. اگر شما كتاب الغدير را به هزار جلد هم گسترش دهيد و فقط به جنبه تاريخي توجه داشته باشد بازهم كتاب تاريخي نگاشته ايد. اما الغدير و حقيقت الغدير يك كلمه است و آن اين است كه در فرهنگ ناب شيعي بايد افضل، نابتر و شايسته تر جلودار باشد و مفضول بر افضل مقدم نباشد.

روح شيعه در واقعه غدير نهفته است. اگر غدير را از تاريخ شيعه حذف كنيد ميان شيعه و سني فرقي نيست

وي با تاكيد بر اين نكته كه واقعه غديرخم يك مسئله تاريخي نيست گفت : واقعه غدير تمام شد اما روح غدير است كه بايد تداوم داشته باشد. روح شيعه در واقعه غدير نهفته است. اگر غدير را از تاريخ شيعه حذف كنيد ميان شيعه و سني فرقي نيست. در روح تشيع بايد افضل جلودار باشد و آن كسي كه لايق تر و شايسته تر است جلودار باشد. نگاه ما به غدير نگاهي تاريخي است. ما در درجه نخست بايد روح آگاهي را به غدير پژوهي وارد كنيم. روح آگاهي غير از انباشتن معلومات در ذهن است. ممكن است كسي انباري از اطلاعات داشته باشد اما آگاه نباشد، چنين كسي هيچ سودمندي ندارد.

كوشا در پايان تاكيد كرد : روح و خون شيعه براي هميشه به دنبال افضل بوده است. نگارش كتاب هاي تاريخي شبيه كار علامه اميني دوباره كاري است . با وجود چنين كتابي ما نيازي به تاريخ نگاري نداريم تمام اهتمام ما بايد معطوف به روح معنوي غدير خم باشد. بنابراين آنچه كه در گستره غدير پژوهي براي ما اهميت دارد نگاه ارزشي و معنوي به غدير است.